در کوهستان، شرایط آب و هوایی متغیر، کمبود امکانات و فاصله زیاد از مراکز درمانی باعث می‌شود که رعایت بهداشت فردی و محیطی اهمیت دوچندانی پیدا کند. ما در چنین شرایطی باید یاد بگیریم چگونه با کمترین تجهیزات، بیشترین سطح ایمنی و سلامت را حفظ کنیم. کوهستان می‌تواند محیطی بسیار لذت‌بخش برای ورزش و گردشگری باشد، اما بی‌توجهی به مسائل بهداشتی خطر بروز بیماری، عفونت و حتی مسمومیت را افزایش می‌دهد. آشنایی با اصول بهداشت در کوهستان به ما کمک می‌کند از لذت طبیعت‌گردی و تورهای کوهنوردی بدون نگرانی از مشکلات سلامتی بهره ببریم. باشگاه کوهنودی چکاد اجراکننده تورهای کوهنوردی به مدیریت اقای احسان پور در ادامه به موضوع اموزش بهداشت در کوهنوردی برای شما همراهان میپردازیم هر سوالی داشتید میتوانید در کامنت ها با ما درارتباط باشید و برای رزرو تورهای کوهنوردی با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
اهمیت و ضرورت بهداشت در کوهنوردی
بهداشت در کوهنوردی یک موضوع حیاتی است که مستقیماً با سلامت جسمی، پیشگیری از بیماری‌ها و افزایش ایمنی سفر ارتباط دارد. کوهستان محیطی است که شرایط آن به سرعت تغییر می‌کند و نبود امکانات بهداشتی می‌تواند کوچک‌ترین بی‌احتیاطی را به یک خطر جدی تبدیل کند. در این فضا، آب و غذا به آسانی در معرض آلودگی قرار می‌گیرند، تعریق و خستگی زیاد باعث کاهش توان ایمنی بدن می‌شود و دوری از مراکز درمانی، مدیریت هرگونه مشکل را دشوارتر می‌کند.
بهداشت فردی در کوهستان
حفظ بهداشت فردی در کوهستان نه تنها برای جلوگیری از بیماری بلکه برای افزایش توان بدنی در مسیرهای سخت ضروری است. شست‌وشوی دست‌ها با آب تمیز یا استفاده از ژل ضدعفونی‌کننده بعد از تماس با خاک، گیاهان یا حیوانات، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است. ما باید از لباس‌های خشک و تمیز استفاده کنیم و در صورت تعریق زیاد، لباس خیس را سریعاً تعویض کنیم تا از هیپوترمی یا عفونت‌های پوستی جلوگیری شود. مسواک زدن و شست‌وشوی دهان حتی در سفرهای کوتاه نیز ضروری است، زیرا تغییر رژیم غذایی و شرایط آب‌وهوایی می‌تواند سلامت دهان و معده را تحت تأثیر قرار دهد. استفاده از کرم ضدآفتاب و عینک کوهنوردی نیز بخشی از بهداشت فردی محسوب می‌شود، زیرا اشعه خورشید در ارتفاعات شدیدتر است و می‌تواند به پوست و چشم آسیب بزند.
بهداشت آب و تغذیه در کوهستان
آب آلوده یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری در کوهستان است. ما باید همیشه آب آشامیدنی خود را از منابع مطمئن تهیه کنیم یا آن را با روش‌هایی مانند جوشاندن، استفاده از قرص‌های تصفیه یا فیلترهای قابل حمل ضدعفونی کنیم. هرگز نباید از رودخانه یا چشمه‌هایی که مسیر آن‌ها از مناطق مسکونی یا دامداری می‌گذرد، به‌صورت مستقیم آب بنوشیم. در زمینه تغذیه، باید از مواد غذایی سبک، پرانرژی و با ماندگاری بالا استفاده کنیم. بسته‌بندی مواد غذایی باید به‌گونه‌ای باشد که در برابر رطوبت و آلودگی مقاوم باشد. نگهداری غذا در ظروف دربسته و دور از حشرات و جوندگان اهمیت دارد. ما باید برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنیم که در طول مسیر انرژی کافی داشته باشیم و از مصرف مواد غذایی ناشناخته یا گیاهان جنگلی خودداری کنیم.
بهداشت محیط در کمپ و پناهگاه
کمپ زدن نیازمند رعایت اصول بهداشتی ویژه است. محل برپایی چادر باید دور از مسیر آب‌های روان و نقاط گل‌آلود انتخاب شود. ما باید زباله‌ها را در کیسه‌های محکم جمع‌آوری کنیم و در پایان برنامه آن‌ها را به مناطق دفع زباله منتقل کنیم. دفن زباله‌های تجزیه‌پذیر در عمق مناسب می‌تواند به کاهش آلودگی کمک کند. سرویس‌های بهداشتی طبیعی یا گودال‌های دفع فضولات باید در فاصله مناسب از منابع آب ساخته شود. آتش را در محل‌های مجاز روشن کنیم و پس از اتمام کار، کاملاً خاموش کنیم تا از بروز آتش‌سوزی جلوگیری شود. در پناهگاه‌ها، رعایت نظافت جمعی اهمیت ویژه‌ای دارد و هر فرد باید مسئولیت تمیز نگه‌داشتن محیط را بپذیرد.
پیشگیری از بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی
در کوهستان، بیماری‌هایی مانند مسمومیت غذایی، اسهال، سرمازدگی، گرمازدگی و عفونت‌های پوستی شایع‌تر هستند. پیشگیری از این مشکلات نیازمند رعایت دقیق بهداشت، استفاده از تجهیزات مناسب و شناخت علائم اولیه بیماری است. ما باید همیشه جعبه کمک‌های اولیه به همراه داشته باشیم که شامل بانداژ، گاز استریل، محلول ضدعفونی، داروهای ضداسهال، ضدحساسیت و مسکن باشد. واکسیناسیون قبل از سفر به مناطق خاص نیز می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از بیماری‌ها ایفا کند. شناخت و مدیریت سریع علائم اولیه، مانند تب یا تهوع، مانع از پیشرفت بیماری و نیاز به تخلیه اضطراری می‌شود.
بهداشت در شرایط اضطراری و حوادث
وقتی حادثه‌ای مانند سقوط، بریدگی یا گزش حیوان رخ می‌دهد، رعایت بهداشت در روند امدادرسانی بسیار حیاتی است. ما باید قبل از پانسمان زخم، محل را با آب تمیز یا محلول ضدعفونی شست‌وشو دهیم و سپس با گاز استریل بپوشانیم. در صورت نبود امکانات، استفاده از پارچه تمیز و خشک توصیه می‌شود. در شرایطی که امکان شست‌وشوی دست‌ها وجود ندارد، استفاده از دستکش یک‌بار مصرف یا شستن با الکل می‌تواند خطر عفونت را کاهش دهد. برای گزش حشرات یا مار، علاوه بر کمک‌های اولیه، رعایت بهداشت محل زخم و جلوگیری از ورود آلودگی اهمیت دارد. انتقال سریع مصدوم به محیط امن و دسترسی به خدمات پزشکی، بخش مهمی از مدیریت بهداشتی حوادث است.
